Powszechnie uważa się, że nazwa Beskid Wyspowy wprowadzona została do literatury przez Kazimierza Sosnowskiego, nauczyciela i pioniera turystyki górskiej w tym regionie. Podobno, gdy wraz z młodzieżą nocowali na szczycie Ćwilina, rankiem zobaczyli morze mgieł, z którego jak wyspy wyłaniały się szczyty gór. Faktycznie jednak Sosnowski w swoich pracach w ogóle nie używał takiej nazwy; używał natomiast nazw: Gorce Limanowskie, Beskid Limanowsko-Myślenicki, Beskid Limanowsko-Makowski i Limanowsko-Myślenicki Beskid Wyspowy (ta ostatnia pojawiła się dopiero w 1924 r.). Według Dariusza Gacka, który przeprowadził badania dokumentów w tym zakresie, po raz pierwszy nazwy Beskid Wyspowy zaczął używać geograf Ludomir Sawicki - profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nazwy szerzej zaczęto używać dopiero w połowie lat 30. XX wieku w czasopiśmie Wierchy i innych opracowaniach turystycznych, a rozpowszechniła się dopiero po II wojnie światowej.

Beskid Wyspowy jest częścią Beskidów Zachodnich położony pomiędzy doliną Raby a Kotliną Sądecką. Nie jest to jednak wystarczająco dokładne określenie i stąd przez różnych autorów różnie wytyczane są jego granice. Według Jerzego Kondrackiego granice przebiegają następująco:

• granica zachodnia: od Myślenic w górę wzdłuż Raby i jej dopływu Krzczonówki do Łętowni, stąd przez Skomielną Białą i wzdłuż Skomielnianki do Raby w Rabce-Zdroju.

• granica południowa: Rabą w dół, dalej rzeką Mszanką w górę na przełęcz Przysłop, stąd drogą w dół i potokiem Czerwonka na niską przełęcz po południowej stronie Magorzycy, z przełęczy potokiem Głębieniec i dalej wzdłuż rzeki Kamienica Gorczańska do Dunajca. Magorzyca, Wielki Wierch i Kiczora Kamienicka mimo, że znajdują się po południowej stronie Kamienicy Gorczańskiej należą do Beskidu Wyspowego

• granica wschodnia (uściślona przez Speleoklub Beskidzki[4]): Dunajcem do Gołkowic, a stąd drogą przez Podegrodzie do Jeziora Rożnowskiego. Z Tęgoborza drogą do rzeki Łososiny, następnie Łososiną w dół do rzeki Białki.

• granica północna: w górę Białką przez Wojakową na przełęcz między Kobyłą a Rogozową. Z przełęczy doliną do Rajbrotu, stąd drogą przez Bytomsko do Żegociny. Dalej granica biegnie w górę doliną Sanki, podnóżami góry Kamionna przez Kamionną, Nowe Rybie, Szyk, Kostrzę, Wilkowisko, Stróżę, Wolę Skrzydlańską. Dalej granica biegnie na północ wschodnimi i północnymi podnóżami pasma Cietnia i Grodziska, znów na południe doliną Krzyworzeki i podnóżami Pasma Lubomira i Łysiny na Przełęcz Zasańską, stąd do doliny Trzemeśnianki i pomiędzy Grodziskiem a Uklejną do Raby w Myślenicach

Administracyjnie cały obszar Beskidu Wyspowego położony jest w województwie małopolskim. Największa jego część należy do powiatu limanowskiego, który jest też niemal w całości położony w tym regionie. Wschodnie obrzeża Beskidu Wyspowego (wzdłuż Dunajca) wchodzą w skład powiatu nowosądeckiego, północne powiatu bocheńskiego, zachodnie myślenickiego i suskiego, południowo-zachodnie nowotarskiego.

Charakterystyczną cechą Beskidu Wyspowego jest występowanie odosobnionych, sięgających do 1170 m n.p.m. szczytów, które niczym wyspy wznoszą się 400-500 m ponad typowo podgórskie zrównanie sfalowane łagodnymi wzgórzami. Wiele szczytów Beskidu Wyspowego wyróżnia się dużą wybitnością, stąd też wiele z nich znajduje się na liście najwybitniejszych szczytów Polski. Szczyty te mają strome, czasem nawet bardzo spadziste stoki. Zazwyczaj północne są bardziej nachylone od południowych, wierzchowina jednak z reguły jest płaska, wylesiona i zajęta pod pola uprawne i zabudowania. Beskid Wyspowy łączy w sobie cechy krajobrazu podgórskiego i górskiego. Góry zasadniczo nie tworzą tutaj długich pasm, lecz szereg oddzielnych szczytów otoczonych szerokimi i rozległymi dolinami. Wyjątek stanowią trzy pasma: Łososińskie, pasmo Cichoń-Ostra i pasmo Cietnia. Na zachodnich i wschodnich obrzeżach jednak ten wyspowy charakter zatraca się, od północnej strony góry stopniowo przechodzą w pogórze. Głębokie doliny rzeczne oddzielające poszczególne szczyty górskie od dawien dawna wykorzystywane były jako trakty komunikacyjne, dzisiaj biegną nimi drogi łączące poszczególne miejscowości tego regionu.

Najwyższe szczyty:
Mogielica 1170 m, Ćwilin 1072 m, Jasień 1052 m, Modyń 1029 m, Luboń Wielki 1022 m, Krzystonów 1012 m, Kiczora Kamienicka 1007 m, Wielki Wierch 1007 m, Śnieżnica 1007 m, Szczebel 977 m, Lubogoszcz 968 m, Łopień 951 m, Cichoń 925 m, Ostra 928 m, Jaworz 918 m, Sałasz Wschodni 909 m, Lubomir 904 m.
Ważniejsze przełęcze:
Glisne, przełęcz Gruszowiec, Jaworzyce, przełęcz Ostra-Cichoń, przełęcz pod Kobylicą, Przysłopek, Przysłop Lubomierski, Przełęcz Rozdziele, Przełęcz Rydza-Śmigłego, przełęcz Słopnicka, Widoma, Wielkie Drogi, Wierzbanowska Przełęcz, Zasańska Przełęcz.

Istnieją tu liczne, zbudowane z piaskowca wychodnie i formy skałkowe. Najbardziej znane to Diabli Kamień koło Szczyrzyca i Wielki Kamień na Krzywickiej Górze. Występuje również wiele innych form ukształtowania terenu. Na Luboniu Wielkim znajduje się duże gołoborze, na stokach Ćwilina, Mogielicy, Łopienia, Szczebla i Zęzowa skalne osuwiska. Występują także jaskinie i rowy, na ogół pochodzenia osuwiskowego.

Pierwsze wzmianki o jaskiniach w Beskidzie Wyspowym pochodzą z 1882 r. (Zimna Dziura na Szczeblu). Poza nią jeszcze do niedawna znane były tylko 2 jaskinie: Jaskinia Zbójecka na Łopieniu i Jaskinia w Jaworzu. Po 1990 r grotołazi z Klubu Grotołazów Limanowa i Speleoklubu Dębickiego (m.in. A. Kapturkiewicz, B. Bubula, B. Sułkowski, T. Mleczek) odkryli, spenetrowali i zinwentaryzowali wiele innych nieznanych jaskiń. Do czerwca 2009 r. opisano 63 jaskinie i schroniska skalne. Największa jest Jaskinia Zbójecka na Łopieniu (łączna długość korytarzy 433 m). Inne większe to m.in. Jaskinia Czarci Dół, Wietrzna Studnia, Złotopieńska Dziura, Jaskinia z Dwoma Oknami, Podwójna Studnia (wszystkie na Łopieniu), Jaskinia Latających Kamieni (na Ćwilinie), Jaskinia Borkowskiego (na Luboniu Wielkim), Jaskinia w Modyni (na Modyni). W większości są to jaskinie pochodzenia osuwiskowego. Odkrywanie i opisywanie jaskiń trwa nadal.

Charakterystyczną cechą Beskidu Wyspowego jest dość częste występowanie „morza mgieł" spowodowane inwersją temperatury, czyli w pewnych warunkach zamiast spadku temperatury wraz ze wzrostem wysokości n.p.m. sytuacja jest odwrotna. Wtedy to właśnie odosobnione szczyty gór wyrastają z mgły zalegającej w dolinach jak wyspy na morzu.

Szlaki turystyczne

Gęsta sieć wyznakowanych przez PTTK szlaków turystyki pieszej prowadzi przez wszystkie znaczniejsze szczyty, najdłuższym z nich jest znakowany czerwono Mały Szlak Beskidzki. Nie są one trudne technicznie, wymagają jednak pewnej kondycji fizycznej ze względu na wyspowy charakter tych gór: spore wysokości względne pomiędzy dnami dolin a szczytami i głębokie przełęcze pomiędzy szczytami. Istnieje też gęsta sieć znakowanych szlaków rowerowych. Mimo że stoki są dość strome, możliwy jest wjazd górskim rowerem niemal na wszystkie szczyty. Oprócz szlaków PTTK istnieją też ścieżki dydaktyczne. Dzięki stadninom istniejącym w wielu już miejscowościach panują też odpowiednie warunki dla rozwoju turystyki konnej. W zimie można uprawiać turystykę narciarską.

szlak turystyczny czerwony Mały Szlak Beskidzki: Myślenice - Śliwnik - Działek - Schronisko PTTK na Kudłaczach - Łysina - Lubomir - Przełęcz Jaworzyce - Wierzbanowska Góra - Przełęcz Wielkie Drogi - Dzielec - Kasina Wielka - Lubogoszcz - Mszana Dolna - Glisne - Luboń Wielki

 

szlak turystyczny zielony Myślenice - Chełm - Działek - Poręba - Kamiennik Północny - Kamiennik Południowy - Schronisko PTTK na Kudłaczach

szlak turystyczny żółty Pcim - Krzywicka Góra - Działek

szlak turystyczny czarny Pcim - Bania - Schronisko PTTK na Kudłaczach - Łysina

szlak turystyczny żółty Lubień - Kamionka - Patryja - Przełęcz Weska - Łysina - Przełęcz Zasańska

szlak turystyczny zielony Lubomir - Wiśniowa - Ciecień - Szczyrzyc - Janowice - Jodłownik - Kostrza - Tymbark - Paproć - Limanowa - Łyżka - Łukowica - Skiełek - Ostra - Przełęcz Pod Ostrą - Cichoń - Przełęcz Słopnicka - Mogielica - Przełęcz Rydza-Śmigłego - Łopień - Dobra

szlak turystyczny niebieski Poznachowice Górne - Grodzisko - Ciecień - Przełęcz Wierzbanowska - Przełęcz Wielkie Drogi - Kasina Wielka - Śnieżnica - Przełęcz Gruszowiec - Ćwilin - Jurków - Mogielica - Szczawa

szlak turystyczny czarny Stróża - Raciborzany - Szczyrzyc - Cubla Góra

szlak turystyczny zielony Lubień - Strzebel - Glisne - Raba Niżna - Niedźwiedź

szlak turystyczny czarny Lubień - Strzebel - Baza Wypoczynkowa "Lubogoszcz" - skrzyżowanie z Małym Szlakiem Beskidzkim pod Lubogoszczem Zachodnim

szlak turystyczny niebieski Jordanów - Luboń Mały - Luboń Wielki - Rabka-Zaryte - Rabka-Zdrój

szlak turystyczny zielony Rabka-Zdrój - Luboń Wielki

szlak turystyczny żółty Mszana Dolna - Czarny Dział - Ćwilin

szlak turystyczny zielony Lubogoszcz - Mszana Dolna - Ostra - Kiczora - Polana Folwarczna - Jasień

szlak turystyczny czarny Lubomierz - Polana Folwarczna

szlak turystyczny zielony Przełęcz Gruszowiec - Schronisko na Śnieżnicy - Śnieżnica

szlak turystyczny żółty Tymbark - Słopnice Królewskie - Mogielica - Krzystonów - Jasień - Przełęcz Przysłopek - Rzeki

szlak turystyczny niebieski Tymbark - Rupniów - Pasierbiecka Góra - Kamionna - Bacówka "Nad Wilczym Rynkiem" - Przełęcz Widoma - Rozdziele

szlak turystyczny żółty Łososina Górna - Pasierbiecka Góra - Kamionna - Żegocina

szlak turystyczny zielony Łososina Górna - Dzielec - Przełęcz pod Sałaszem

szlak turystyczny żółty Tymbark-Zalesie - Paproć - Walowa Góra

szlak turystyczny zielony Półrzeczki - Krzystonów (Baza namiotowa Polana Wały) - Szczawa-Białe

szlak turystyczny niebieski Zbludza - Modyń - Przełęcz Pod Ostrą - Siekierczyna-Zarębki - Limanowa - Miejska Góra - Sałasz Wschodni - Jaworz - Skrzętla-Rojówka - Świdnik - Przełęcz świętego Justa

szlak turystyczny żółty Modyń - Piechówka - Łącko

szlak turystyczny czarny Laskowa - Sałasz

szlak turystyczny zielony Pisarzowa - Sałasz

szlak turystyczny żółty Męcina - Skrzętla-Rojówka

szlak turystyczny żółty Marcinkowice - Białowodzka Góra - Zawadka - Świdnik

szlak turystyczny zielony Tęgoborze - skrzyżowanie z szlakiem żółtym (jw.)

szlak turystyczny czarny Przyszowa - Łyżka

szlak turystyczny czarny Mszana Dolna (centrum) - Potaczkowa - Rabka-Zdrój

szlak turystyczny czarny Skrzydlna - Pieninki Skrzydlańskie - Porąbka - Śnieżnica